Sayıştay raporunda EPDK'nın milyar liralık ihmali

Sayıştay'ın 2013-2017'yi kapsayan Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) denetimleri skandalı ortaya çıkardı. Bağımsız ve kurum denetçileri tarafından enerji şirketlerine (petrol doğalgaz ve elektrik) kesilen İdari Para Cezaları'nın yalnızca yüzde 2,67'si tahsil edilebildi. Kesilen cezaların % 66,67’lik kısmı hakkında dava açıldığı ve davası sonuçlanan cezaların % 96,4’ünün mahkemelerince iptal edildiği ortaya çıktı. 1 milyar 264 milyon 445 bin TL tutarındaki diğer önemli bir kısmı hakkında dava açılmadığı veya açılan davalar kurum lehine sonuçlandığı ve karar onandığı ve böylece tahsili için yasal hiçbir engel kalmadığı halde tahsil edilmediği tespit edildi. EPDK'nın itibarı yerle bir olup, Hazine parasını tahsil edemezken enerji lobisi yine kazanan taraf oldu. Sayıştay’ın denetimlerine ait raporları Odatv'den Murat Ağırel aktardı.

İdari para cezaları (İPC), EPDK'nın protokol imzaladığı denetim kuruluşları ve kendi denetmenleri tarafından gerçekleştirildi. Denetimlerde 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu, 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu, 5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları Piyasası Kanunu ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’na aykırı hareket eden firmalara idari para cezası uygulandı. EPDK beş yıllık dönemde toplam 3 milyar 755 milyon 109 bin TL tutarındaki idari para cezasının ancak % 2,67’lik kısmının tahsil edilebildi. Kesilen idari para cezalarının yüzde 66,67'si için açılan davalar 96,4’ünün mahkemelerce iptal edildi. EPDK  1 milyar 264 milyon 445 bin  TL tutar için dava dahi açmadı. Dİğer tarafta EPDK lehine sonuçlanan davalarda ceza kararı onandığı ve tahsilata engel olmadığı halde cezaların tahsilatı yapılmadı. 

EPDK beş yılda kestiği toplam 3 Milyar 755 Milyon 109 Bin TL tutarındaki idari para cezasının sadece 100 Milyon 119 Bin TL’lik kısmını tahsil etti. İdari Para Cezalarının %97,33’ü tahsil edilmedi.

İdari Para cezalarının (İPC ) yüzde 82,17’si petrol piyasasına yüzde 7,88 LPG, yüzde 7,41 kaçakçılık, yüzde 2,26 elektrik, yüzde 0,27'si doğal gaz piyasalarına uygulandı.

İPTAL OLAN RAKAM 1 MİLYAR 559 MİLYON 871 BİN TL

3.389 adet İdari Para Cezasının 1 Milyar 559 Milyon 871 Bin TL tutarındaki 1.607 adedi mahkeme kararıyla iptal edildi. 731 Milyon 884 Bin TL tutarındaki 1.339 adedi hakkında dava sürecinin devam ederken, 23 Milyon TL tutarındaki 122 cezanın iptal talebinin mahkemece reddedildi.

57 Milyon 185 Bin TL tutarındaki 82 adedi hakkında tahsilat için vergi dairesine yazıldı, 32 Milyon 957 BinTL tutarındaki 85 adedi için dava açılması sebebiyle tahsilatı durdurma yazısı yazıldı. 76 Milyon 082 Bin TL tutarındaki 154'ünün ise diğer kalemlerden oluştu.

İdari Para Cezalarının mahkeme kararı ile iptal edilen kısmı 1 Milyar 559 Milyon 871 Bin TL (eski para ile 1 Katrilyon 559 Trilyon 871 milyar) Sayıştay denetimlerinde EPDK’nın kestiği para cezalarının yalnız yüzde 3’ünü tahsil ededildi.

Sayıştay durumun vehametini ‘’Devasa büyüklüğe ulaşan ve yıllardır tahsil edilmeyerek sürüncemede kalan bu cezaların tahsil edilememesinin; bir tarafta yüksek faizlerle borçlanılarak finanse edilen Genel Bütçe için önemli bir kaynaktan mahrum kalınmasına, diğer taraftan sektör üzerinde düzenleme ve denetleme yetkisi olan EPDK’nın etkinliğinin zayıflatmasına yol açtığı değerlendirilmektedir’’ ifadeleri ile açıkladı. 

SAYIŞTAY'I BİLE ŞAŞIRTTI

Denetimler sonucu ortaya çıkan tablo Sayıştay'ı bile hayretler içerisinde bıraktı. Sayıştay olası gerekçelerde "Nasıl olurda bir kamu kurumu açtığı davaların hemen hemen neredeyse hepsini kaybeder?" sorusuna cevap aradı. Çünkü kesilen idari para cezalarının neredeyse tamamına yakını kaybedildi.

İşte durumu ilişkin Sayıştay'ın çıkardığı sonuçlar;

1-  EPDK idari para cezalarına ilişkin uygulamalarını sorgulamalı ve gözden geçirmeli;

 2- Mahkemelerce verilen iptal kararlarının önemli bir kısmı usul yönünden görülen eksikliklerden kaynaklandı. Bu eksikler

 a) İlgili Yönetmelik uyarınca yürütülen soruşturmaların mahkemelerce son zamanlarda soruşturma olarak kabul edilmemesi,

 b) Petrol Piyasası Kanunu kapsamında üst sınırdan verilen para cezalarında mahkemelerin gerekçe araması,

c) Cezalara ilişkin yazılı savunma istem yazılarının posta memuru tarafından usulüne uygun tebliğ edilmemesi,

d) Yeterli derecede adres araştırması yapılmadan ilanen tebliğ yoluna gidilmesi gibi, Temel sebeplerden dolayı para cezalarına karşı açılan davalarda esasa girmeden verilen cezaların iptal edildiği gibi nedenleri Sayıştay tespit etmiştir.

EPDK’nın ceza kestiği ve hakkında dava açılmamış ,dava açılıp da iptal edilen, iptal kararları onanan 1 Milyar 212 Milyon 969 Bin TL’sinin ilgili vergi dairelerince tahsil edilmediği tespit edildi. EPDK tüm vergi dairelerine, Gelir İdaresi Başkanlığı’na yazılar yazışmalarına rağmen yeterli cevabı alamadığı da ortaya çıktı.

2005-2012 ve 2013-2017 yıllarını kapsayan 13 yıllık dönemde verilen idari para cezalarının toplam tutarı 6 Milyar 846 Milyon 646 Bin TL idi. 13 yılda sadece 307 Milyon 280 Bin TL (% 4,5) tahsil edildi. Hiçbir yasal bir engel bulunmadığı halde 2 Milyar 477 Milyon 414 Bin TL tahsil edilmedi.

Vergi dairelerinin küçük işletmelere karşı tahsilat konusundaki titizliğini 2 Milyar 477 Milyon 414 Bin TL'yi yıllardır tahsil etmemesi büyük tepki çekti. 

EPDK’nın kestiği İdari Para Cezaları'nın Mahkemeler tarafından iptal edilmesinin ardında yanlış hazırlanan evraklar, hatalı tebliğlerin ardında kasıt olduğu iddia ediliyor. 

EPDK ne iş yapar?

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), Türkiye enerji piyasalarını düzenleyen temel kamu kurumudur. Enerji piyasalarının serbestleşme ve yeniden yapılandırılma sürecinin bir parçası olarak 2001 yılında kurulmuştur. 4628 sayılı EPDK kanunu ile teşkilat ve görevleri düzenlenmiştir. Elektrik, Doğalgaz, Akaryakıt  ve LPG sektörlerinde düzenleyici ve denetleyici rol üstlenmektedir. EPDK merkezi Ankara bulunur. Kurum bağımsızdır, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile ilişkilidir.